Praga Południe

W lat­ach 70 monop­o­listą mieszkan­iowym na Pradze Połud­nie była „Robot­nicza Spółdziel­nia Mieszkan­iowa „Osiedle Młodych“ ist­nieją­ca już od 1957r. Inwest­y­c­je spółdziel­ni obe­j­mowały Grochów, Przy­czółek Gro­chows­ki, Saską Kępę, tere­ny Gocław­ia aż do Marysi­na Waw­er­skiego. W ramach dzi­ała­nia spóldziel­ni z inic­jaty­wy Czesława Kozanowskiego, rzeźbiarza, absol­wen­ta Wydzi­ału Rzeź­by Akademii Sztuk Pięknych w Warsza­w­ie oraz Ryszar­da Kiełkowskiego, preze­sa spółdziel­ni w 1976 roku pow­stała Pra­cow­n­ia Zagospo­darowa­nia Przestrzen­nego Osiedli. Potrze­ba współpra­cy urban­istów z artys­ta­mi została prze­nie­siona na architek­turę osiedli mieszkan­iowych. Według relacji, istot­ną rolę odgry­wało zrozu­mie­nie tej sytu­acjiprzez Ryszar­da Kiełkowskiego, preze­sa spóldziel­ni, który zwykł mówić „ludzie muszą mieszkać wygod­nie, ale naszym zadaniem jest by mieszkali również przyjemnie“.Pracownia Zagospo­darowa­nia Przestrzen­nego Osiedli Młodych, prowad­zona przez Czesława Kozanowskiego zatrud­ni­ała zespół spec­jal­istów różnych dziedzin. Wspól­pra­cow­ali w niej m.in. pro­jek­tant – K. Dzienkiewicz, architekt O.R.Dziekoński, rzeźbiarze: M. Żych­lińs­ki, Jerzy Teper, inżynier zie­leni: Łozińska.

Do zadań pra­cowni należało stworze­nie małej architek­tu­ry, placów zabaw, pro­jek­tów okolicznej ziele­leni. Jed­nym słowem stworze­nie przestrzeni wokól bloków mieszkalnych, kto­ra zindy­wid­u­al­izu­je otocze­nie budynków. W ramach dzi­ałań pra­cowni były też propozy­c­je z zakre­su sztuk plas­ty­cznych. W lat­ach 1977 – 1980 zre­al­i­zowano 4 plen­ery artysty­czne w Ląd­ku Zdro­ju pod­czas których zaproszeni rzeźbiarze mogli tworzyć swo­je dzieła w mar­murowych blokach Bialej Mar­i­an­ny lub w mar­murze ze Sławniow­ic. Plen­ery były opła­cane przez spółdziel­nię. Artyś­ci otrzymy­wali zak­wa­terowanie, miejsce, narzędzia i mate­ri­ał do pra­cy. Uprzed­nio wybrane przez rzeźbiar­ki i rzeźbiarzy miejs­ca na tere­nie osiedli były przy­go­towywane do osadzenia rzeźb, niej­de­nokrot­nie pro­jek­towano do nich zieleń. Dzię­ki tym wydarzeniom do dziś na tere­nie Pra­gi Połud­nie stoi kilka­dzisiąt mar­murowych rzeźb stwor­zonych przez wybit­nych rzeźbiarzy pol­s­kich xx wieku m.in. Bar­barę Fal­en­der, Adama Myja­ka, Janusza Past­wę, Elż­bi­etę Pietras, Ryszar­da Woj­ciechowskiego, Anielę Woj­dyno i wielu wielu innych, którzy wów­czas jako młodzi absol­wen­ci Akademii Sztu­ki Pięknych w Warsza­w­ie, Gdańsku i Wrocław­iu brali udzi­ał w plenerach.

Pra­cow­n­ia Zagospo­darowa­nia Przestrzen­nego Osied­la Młodych pro­ponowała rown­ież inne rozwiaza­nia plas­ty­czne m.in. pro­jek­ty kolorowych kom­pozy­cji z emaliowanych płyt na fasady bloków, które miały być real­i­zowane w Zakładach Ceram­icznych w Suched­niowie czy w Olkuszu. Nieste­ty roz­mowy z Zakłada­mi nie przyniosły rezul­tatu. Zamówie­nie przyjęla dopiero Huta „Sile­sia“ w Ryb­niku a prób­ki wykon­ał Insty­tut Ceram­iczny w Warsza­w­ie. Pro­ponowano wyko­rzys­tanie tech­nologii emalii kolorowej na pod­staw­ie tech­ni­ki i real­iza­cji Ste­fana Knap­pa. Meto­da była lek­ka, trwała i niedro­ga. Dawała również gwarancję bogatej gamy kolorów. Kole­jną propozy­cją były real­iza­c­je w szk­le. Miały to być fontan­ny, w których zostanie wyko­rzys­tana właś­ciowość zała­ma­nia światła oraz ele­men­ty oświ­etle­niowe, które połączą funkcję użytkowa z wraże­ni­a­mi plas­ty­czny­mi. Te ele­men­ty miały zostać wyko­nane przez Zakłady w Ćmielowie. Zamierze­niem pra­cowni oraz artys­tów było także stworze­nie lep­szych pos­tu­men­tów do rzeźb, obłożonych płytka­mi ceram­iczny­mi lub mar­murem. Nieste­ty sze­roko zakro­jone plany pra­cowni zostały prz­er­wane stanem wojen­nym i wynika­jącą z niego iner­cją wielu insty­tucji oraz brakiem mate­ri­ałów. Czesław Kozanows­ki prowadz­ił pra­cown­ię do 1986 roku.

W lat­ach 1998–99 prowad­zono prace nad podzi­ałem RSM „Osiedle Młodych“ Ostate­cznie do 2004 roku wyo­dręb­niły się spółdziel­nie Grochów, Grenadierów, Między­nar­o­dowa, Ateńs­ka, Sza­serów, Osows­ka, Ostro­bram­s­ka, Marysin Waw­er­s­ki, Zwycięzców, Przy­czółek Gro­chows­ki oraz Waszyn­g­tona. Wów­czas też nastąpiła zmi­ana nazwy Robot­niczej Spółdziel­ni Mieszkan­iowej „Osiedle Młodych” na Spółdziel­nię Mieszkan­iową „Osiedle Młodych”.

Do dzisi­aj może­my podzi­wiać pozostały po dzi­ałal­noś­ci pra­cowni Zagospo­darowa­nia Przestrzen­nego unika­towy zespół kilkudziesię­ciu rzeźb rozsianych po Pradze Połud­nie. W związku z tym że obszary dziel­nic na któych zna­j­du­ją się rzeź­by należą do różnych spóldziel­ni czego efek­tem jest zróżni­cow­any stan i wiedza na tem­at zna­j­du­ją­cych się tam dzieł sztuki.

Osiedle Ateńska

Osiedle Międzynarodowa

Osiedle Kinowa

Osiedle Grenadierów

Osiedle Szaserów

Osiedle Ostrobramska