Praga Południe

W latach 70 monopolistą mieszkaniowym na Pradze Południe była „Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa „Osiedle Młodych“ istniejąca już od 1957r. Inwestycje spółdzielni obejmowały  Grochów, Przyczółek Grochowski, Saską Kępę, tereny Gocławia aż do Marysina Wawerskiego. W ramach działania spóldzielni z inicjatywy Czesława Kozanowskiego, rzeźbiarza, absolwenta Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz  Ryszarda Kiełkowskiego, prezesa spółdzielni w 1976 roku powstała Pracownia Zagospodarowania Przestrzennego Osiedli.  Potrzeba współpracy urbanistów z artystami została przeniesiona na architekturę osiedli mieszkaniowych. Według relacji, istotną rolę odgrywało zrozumienie tej sytuacjiprzez Ryszarda Kiełkowskiego, prezesa spóldzielni, który zwykł mówić „ludzie muszą mieszkać wygodnie, ale naszym zadaniem jest by mieszkali również przyjemnie“.Pracownia Zagospodarowania Przestrzennego Osiedli Młodych, prowadzona przez Czesława Kozanowskiego  zatrudniała zespół specjalistów różnych dziedzin. Wspólpracowali w niej m.in. projektant – K. Dzienkiewicz, architekt O.R.Dziekoński, rzeźbiarze: M. Żychliński, Jerzy Teper, inżynier zieleni: Łozińska.

Do zadań pracowni należało stworzenie małej architektury, placów zabaw, projektów okolicznej zieleleni.  Jednym słowem stworzenie przestrzeni wokól bloków mieszkalnych, ktora zindywidualizuje otoczenie budynków. W ramach działań pracowni były też propozycje z zakresu sztuk plastycznych. W latach 1977 – 1980 zrealizowano 4 plenery artystyczne w Lądku Zdroju podczas których zaproszeni rzeźbiarze mogli tworzyć swoje dzieła w marmurowych blokach Bialej Marianny lub w marmurze ze Sławniowic. Plenery były opłacane przez spółdzielnię. Artyści otrzymywali zakwaterowanie, miejsce, narzędzia i materiał do pracy. Uprzednio wybrane przez rzeźbiarki i rzeźbiarzy miejsca na terenie osiedli były przygotowywane do osadzenia rzeźb, niejdenokrotnie projektowano do nich zieleń. Dzięki tym wydarzeniom do dziś na terenie Pragi Południe stoi kilkadzisiąt marmurowych rzeźb stworzonych przez wybitnych rzeźbiarzy polskich xx wieku m.in. Barbarę Falender, Adama Myjaka, Janusza Pastwę, Elżbietę Pietras, Ryszarda Wojciechowskiego, Anielę Wojdyno i wielu wielu innych, którzy wówczas jako młodzi absolwenci Akademii Sztuki Pięknych w Warszawie, Gdańsku i Wrocławiu brali udział w plenerach.

Pracownia Zagospodarowania Przestrzennego Osiedla Młodych proponowała rownież inne rozwiazania plastyczne m.in.  projekty kolorowych kompozycji z emaliowanych płyt na fasady bloków, które miały być realizowane w  Zakładach Ceramicznych w Suchedniowie czy w Olkuszu.  Niestety rozmowy z Zakładami nie przyniosły rezultatu. Zamówienie przyjęla dopiero Huta „Silesia“ w Rybniku a próbki wykonał Instytut Ceramiczny w Warszawie. Proponowano wykorzystanie technologii emalii kolorowej na podstawie techniki  i realizacji  Stefana Knappa. Metoda była lekka, trwała i niedroga. Dawała również gwarancję bogatej gamy kolorów. Kolejną propozycją były realizacje w szkle. Miały to być fontanny, w których zostanie wykorzystana właściowość załamania światła oraz elementy oświetleniowe, które połączą funkcję użytkowa z wrażeniami plastycznymi. Te elementy miały zostać wykonane przez Zakłady w Ćmielowie. Zamierzeniem pracowni oraz artystów było także stworzenie lepszych postumentów do rzeźb, obłożonych płytkami ceramicznymi lub marmurem. Niestety szeroko zakrojone plany pracowni zostały przerwane stanem wojennym i wynikającą z niego inercją wielu instytucji oraz brakiem materiałów. Czesław Kozanowski prowadził pracownię do 1986 roku.

W latach 1998–99  prowadzono prace nad podziałem RSM „Osiedle Młodych“ Ostatecznie do 2004 roku wyodrębniły się spółdzielnie Grochów, Grenadierów, Międzynarodowa, Ateńska, Szaserów, Osowska, Ostrobramska, Marysin Wawerski, Zwycięzców, Przyczółek Grochowski oraz Waszyngtona. Wówczas też nastąpiła zmiana nazwy Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej „Osiedle Młodych” na Spółdzielnię Mieszkaniową „Osiedle Młodych”.

Do dzisiaj możemy podziwiać pozostały po działalności pracowni Zagospodarowania Przestrzennego  unikatowy zespół kilkudziesięciu rzeźb rozsianych po Pradze Południe. W związku z tym że obszary dzielnic na któych znajdują się rzeźby należą do różnych spóldzielni czego efektem jest zróżnicowany stan i wiedza na temat znajdujących się tam dzieł sztuki.

Osiedle Ateńska

Osiedle Międzynarodowa

Osiedle Kinowa

Osiedle Grenadierów

Osiedle Szaserów

Osiedle Ostrobramska